afb. Onbekend

Neanderthalerkampement

locatie: Hekellaan, parkeergarage Sint-Jan
datering: 2013
code: BSWZ; BVEV

In den Bosch zijn botresten en werktuigen gevonden van Neanderthalers. Ze zijn uitzonderlijk goed bewaard, zeker voor ons deel van West-Europa. (Archeoloog Stefan Molenaar met stenen werktuig)

Jan Hazevoet | Spits donderdag 14 november 2013 | 8

Neanderthalerkampement

In 's-Hertogenbosch is een belangrijke archeologische vondst gedaan. Bij de werkzaamheden voor de ondergrondse parkeergarage Vonk en Vlam, zijn stenen werktuigen en dierlijke botresten gevonden. De vondsten stammen uit de paleolithische periode, de oude steentijd, 40.000 tot 70.000 jaar geleden. In die tijd leefden Neanderthalers in deze regio. De vondst is uniek omdat het gaat om het best bewaarde Neanderthalerkampement van Nederland.
Experts van de Universiteit van Leiden en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed werken mee aan het onderzoek.

Bijzondere vondsten

De vondsten zijn om verschillende redenen bijzonder. Allereerst gaat het om een verblijfplaats van Neanderthalers. Dat weten we omdat er een groot aantal stenen werktuigen is gevonden, die kenmerkend zijn voor de Neanderthalers. Bovendien zijn er zogenaamde afslagen (schilfers) gevonden, die zijn ontstaan bij het maken van de werktuigen. Ook zijn er botten gevonden van mammoeten, wolharige neushoorns, rendieren, reuzeherten, paarden en bizons. De samenhang tussen de verschillende vondsten wordt nader onderzocht door experts van de universiteit van Leiden. Wat de vondsten van de werktuigen en de botten vooral bijzonder maakt, is dat ze in uitzonderlijk goede staat zijn. Blijkbaar waren er 40.000 tot 70.000 jaar geleden bijzondere omstandigheden, waardoor de vondsten snel toegedekt raakten. Van dezelfde plek worden nu ook bodemmonsters genomen, die inzicht kunnen geven in de planten en bomen die er groeiden. Daarmee kunnen we de leefomstandigheden van de Neanderthalers in deze omgeving reconstrueren.

Vindplaats

Het project Zuiderpark-Stadswalzone ligt dichtbij de binnenstad van 's-Hertogenbosch, aan de buitenzijde tegen de vestingmuur. Er wordt onder andere een ondergrondse parkeergarage gerealiseerd: parkeergarage Vonk & Vlam. Bij de werkzaamheden voor de bouw van deze garage, zijn de vondsten gedaan. Ze kwamen mee naar boven bij het opzuigen van de grond uit de bouwput. Meer informatie over de vindplaats en de werkwijze.

Wijze van verdere ontgraving

Overleg met de Universiteit van Leiden en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed leidde tot de conclusie dat de bouw van de parkeergarage niet hoeft worden stilgelegd. Het uitgraven van de bouwput gaat verder volgens de oorspronkelijke, zorgvuldige werkwijze. Bij de zeef waar de opgezogen grond doorheen gaat, staan medewerkers van de afdeling Bouwhistorie, Archeologie en Monumenten van de gemeente. Zij kunnen zo vondstmateriaal verzamelen. Deze werkwijze vertraagt de bouw van parkeergarage Vonk & Vlam niet verder.

Betekenis voor de stad

Door deze bijzondere archeologische vondsten is 's-Hertogenbosch naast een laatmiddeleeuwse stad, óók een stad met één van de belangrijkste vindplaatsen uit de Neanderthaler-periode. De parkeergarage wordt een extra bijzondere plek, met boeiende restanten uit de steentijd, de laatmiddeleeuwse periode én de Franse periode (door de gevonden skeletten op Bastion Baselaar).

Gemeente 's-Hertogenbosch 13 november 2013

2013	Neanderthalers in Den Bosch In den Bosch zijn botresten en werktuigen gevonden van Neanderthalers. Ze zijn uitzonderlijk goed bewaard, zeker voor ons deel van West-Europa. Jan Hazevoet \| Spits, donderdag 14 november 2013
2013	Marc Brink Vondsten op Bossche bouwplaats toevalstreffer Brabants dagblad, donderdag 14 november 2013 \| 36
2013	Neanderthalers in het Dommeldal Daar waar straks ondergronds een parkeergarage komt, liepen ooit mammoeten, wolharige neushoorns en Neanderthalers. Tilly van Uffelen \| Brabants dagblad, donderdag 14 november 2013 \| 36-37
2013	Neanderthalerkamp in Den Bosch Archeologen zijn tot hun grote verbazing in Den Bosch gestuit op een kamp van neanderthalers. Deze uitgestorven mensachtigen leefden daar tijdens de laatste ijstijd, 40- tot 70.000 jaar geleden. Caspar van der Veen \| Volkskrant, donderdag 14 november 2013 \| 12-13
2013	Neanderthalers in het Dommeldal In Den Bosch werd een Neandderthalerkamp ontdekt. De bouw van een parkeergarage moet nu even wachten. Lucas Brouwers \| NRC Handelsblad, donderdag 14 november & vrijdag 15 november 2013 \| 19
2013	Historie Den Bosch in de zeef Archeologen en werknemers van Heijmans zijn extra alert bij elke ‘ploink’ die de zeef bij Vonk & Vlam in container spuwt. Domien van der Meijden \| Brabants dagblad vrijdag 15 november 2013 \| 25
2013	Nik de Vries Neanderthalers in 's-Hertogenbosch KringNieuws 6 (2013) 26-27
2013	Redactie Archeologen nog steeds bij zeef van Vonk & Vlam Brabants Dagblad donderdag 19 december 2013 \| 26
2013	Ronald van Genabeek Nieuws van de BAM : Archeologisch onderzoek Parkeergarage Vonk en Vlam Bossche Bladen 4 (2013) 146-148
2014	Redactie Nog steeds vondsten bij garage Brabants Dagblad dinsdag 14 januari 2014 \| 25
2014	Ed Hupkens Neaderthalers in 's-Hertogenbosch Bossche Kringen 2 (2014) 36-37
2014	Stefan Molenaar Bericht van de BAM : Beet!! Bossche Kringen 2 (2014) 81